8. BÖLÜM

Akran İstismarı Önleme Protokolü

Bu bölümde genel olarak akran istismarını önleme ve müdahale çalışmalarının yapılandırılmasında etkin olan okul protokollerinin ilkeleri ve genel yapısı incelenecektir.

Daha öncede belirtildiği gibi sistemli bir yaklaşımla tüm okul personelinin ve okula ait tüm birimlerin akran istismarıyla ilgili olması, önleme ve müdahale çalışmalarının etkiliğini arttıran en önemli faktördür. Önleme protokollerinin, geniş kapsamlı ve yaygın olarak kullanıldığında, akran istismarının %20 ile %80 arasında azaldığı ciddi uluslararası akademik çalışmalarla kanıtlanmıştır.

Bu çalışmalardan elde edilen iki önemli bulgu vardır:

●   Akran istismarı önleme çalışmalarında ortak bir anlayış geliştirme sürecin en önemli bölümüdür.

·       Akran istismarının düzeylerindeki azalmayla akran istismarını önlemeye yönelik bir okul politikası geliştirmek için harcanan zaman ve nitelik arasında doğru bir orantı vardır.

Her okulun genel müfredatı ve yönetmelikleri dışında kendi içinde oluşmuş, süregelen özgün bir “okul kültürü” vardır. Özgün bir akran istismarı önleme protokolü geliştirme sürecinde, okula ait bu özellik mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Dolayısıyla genel olarak hazırlanmış olan tek bir protokolün bütün okullara uygun olması beklenemeyeceği gibi sonuçları itibarıyla da etkili bir uygulama gerçekleştirilemeyecektir.

“Okul Kültürü”nün Oluşmasında Etkili Olan Değişkenler Şunlardır;

●   Okulun yapısı (fiziksel yapı, büyüklük vs).

·       Okuldaki akran istismarının niteliği ve sıklığı (sözel, fiziksel, dolaylı ya da doğrudan)

·       Okuldaki akran istismarına karşı tutumlar (disiplin olayları ve davranış bozukluklarına karşı yönetim ve öğretmenlerin gösterdiği tutumlar gibi…).

·       Okulun genel politikası (bu tür konularda kim neler yapar, bununla baş etmek için belirlenen hedefler, amaçlar).

·       Diğer kurumlarla (okul aile birliği ve diğer sivil toplum örgütleri) çalışabilme gücü, bu konuda okulun ayırabileceği bütçe, zaman, motivasyon, işbirliği.

·       Okulun özellikleri (yatılı-gündüzlü, devlet-özel, ilköğretim-lise, meslek okulu, öğrenci sayısı)

·       Veli profili: Yerleşim yeri özellikleri, ilçe-şehir merkezleri, gecekondu, ailelerin sosyo-ekonomik durumu, kültürel özellikleri ve etnik yanları.

A. Etkili Bir Akran İstismarı Önleme Protokolünün Yapılandırılması

Etkili bir akran istismarını önleme protokolünün geliştirilebilmesi için belli bir stratejiyle yola çıkılmalıdır. Motive ve sürekliliği olan, izlem, destekleme ve yeniden gözden geçirme sistemlerine sahip bir ekip çalışması zorunludur.

Okul kültürüne uygun bir protokol oluşturmanın dört temel aşaması vardır.

1.    Aşama : Farkındalığın arttırılması

2.    Aşama : Uygulama

3.    Aşama : İzlem

4.   Aşama : Gözden geçirme

Bunların dışında okul çevresinde meydana gelebilecek akran istismarıyla ilgili bazı maddeler de okul protokollerine dahil edilebilmektedir.

1. Aşama: Farkındalığın Arttırılması

Bir akran istismarı önleme protokolü ancak tüm okul nüfusu (okul yönetimi, öğretmenler, öğrenciler, veliler gibi) tarafından tartışılmış ve üzerinde ortak bir anlayış geliştirilmişse etkili olacaktır.

Farkındalığın arttırılması ve akran istismarına dair ortak bir tanımının kabul edilmesi, problemin anlaşılabilmesinde ilgili herkese yardımcı olacaktır. Akran istismarına yönelik olarak yapılmış bir çok tanım vardır. Okul için en işlevsel olan tanımın seçilmesi ve bu tanım üzerinde söz birliğine varılması ilgili herkesin bu konuda ortak bir bilinç ve farkındalık geliştirebilmelerini kolaylaştırır.

Bazı okullar akran istismarına yönelik bir tanımlama geliştirmek amacıyla aşağıdaki yolu izleyebilmektedir:

1. Her katılımcıdan tanık olduğu ya da yaşadığı akran istismarı örneklerini anımsaması istenir.

2.    Katılımcılar saldırgan davranışların biçiminden ziyade, bunların niçin akran istismarıyla ilgili olduğunu anlamaya çalışır.

3.    İkili ya da küçük gruplar içinde akran istismarının niteliği hakkında gözlemlerini ve düşüncelerini katıldıkları ve katılmadıkları yönlere dikkat çekerek tartışırlar.

4.    Bir fikir birliği ortaya çıkar ve bir tanım yaratılır.

Okuldaki tüm öğrencilerin farkındalıklarını arttırabilmek için akran istismarıyla ilgili konuların;

●müfredat içinde yer alması,

· yıllık grup eğitimi oturumlarının ve

· sosyal beceri geliştirme programlarının özel bir parçası olması gerekmektedir.

Genel danışmanlık hizmetleri bir protokolün içeriğine dahil olması gereken bileşenler hakkında herkesin ne düşündüğünü söylemesine imkan sağlamaktadır. Fakat bu dikkatli bir planlamayı da gerektirir. Tartışma için elverişli zamanların belirlenmesi, anket formlarının hazırlanması, konu hakkında soruların oluşturulması zorunludur. Akran istismarını sorgulayan anketleri oluştururken aşağıdaki koşulların yerine getirilmesine azami özen gösterilmelidir.

●   Akran istismarının net ve açık bir tanımını içermelidir.

·       Bu davranışın sorgulandığı belli bir zaman aralığı tanımlanmalıdır.

·       Verilecek yanıt seçeneği “ara sıra”, “sık sık” yerine “haftada bir” ya da “her gün” gibi daha belirleyici olmalıdır.

·       Çevredekilerin (arkadaş, öğretmen, aile gibi) verdiği tepkilerin neler olduğu da sorgulanmalıdır.

Protokolün taslak halindeyken öğrencilere sunulması ve ev ödevlerinin bir uzantısı olarak ailelerle bu taslakların tartışılması yararlı olacaktır (Bkz. Ek-3 Öğrenciler için Akran İstismarı Anketi Örneği ve Ek-4 Okul Çalışanları için Akran İstismarı Anketi Örneği).

Protokol taslağının oluşturulması aşamasında bir çalışma grubu oluşturulmalıdır. Bu çalışma grubunun doğal başkanı okul müdürü ve koordinatörü rehberlik servisidir. Bu çalışma grubunda ayrıca yönetim, öğretmen, öğrenci, veli ve okul aile birliği temsilcileri, varsa sosyal hizmet uzmanı ve okul güvenliğinden sorumlu personel bulunmalıdır. Her kesimden temsilcinin katılımıyla yapılacak olan multidisipliner bir çalışma yeni perspektifler kazandıracaktır. Bu tür gruplar iyi bir liderliğe ve yönlendirmeye ihtiyaç duyarlar. Eğer okulun bulunduğu bölgede akran istismarı konusunda tecrübeli bir ekip çalışmaktaysa okulun imkanları dahilinde dışarıdan danışmanlık hizmeti alarak bu süreç başlatılabilir. Bu gibi durumlarda okul ve danışmanlık verecek uzman ekip arasında her aşaması ve koşulu açıkça belirtilmiş ve karşılıklı imzalanmış bir anlaşmanın olması oldukça önemlidir (Bkz. Ek-5 Okul ve Akran İstismarı Çalışma Ekibi Anlaşma Örneği).

2. Aşama: Uygulama

İyi bir akran istismarı önleme protokolü için önkoşul ayrıntılı görev tanımlamalarının yapılması ve uygulama aşamasında işbirliğinin sağlanmasıdır. Okuldaki, öğrenci, öğretmen, yönetici, personel gibi tüm üyelerin bu konuda sorumluluk almasına dikkat edilmelidir. Uygulamanın başarısı büyük ölçüde buna bağlıdır. Aşağıda genel olarak yönetim, sınıf öğretmeni, okul psikolojik danışmanı, personel ve ailenin görevleri sıralanmıştır:

Okul Müdürü (Okul Yönetimi)

●Okul müdürü, hazırlanmış olan akran istismarı önleme protokolünün okulda uygulanmasından sorumlu olan kişidir.

· Akran istismarı çalışma grubunun düzenlenmesi sağlar ve bu grubun çalışmalarına başkanlık eder.

· Okulda bilgilendirme amaçlı ya da protokol gereklilikleriyle ilgili çalışma ve toplantıları yapar. Okuldaki öğretmen, personel, veli işbirliğini sağlar.

· Akran istismarı önleme protokolüyle ilgili olarak diğer kurumlarla işbirliğini sağlar.

· Müfredat programında yer alacak çalışmaların akışını izler ve geri bildirimlerle protokol çalışmalarında yeni yöntemler geliştirilmesinde yer alır.

Sınıf Öğretmeni

●Sınıfında akran istismarı davranışlarını olaylarını gözlemler, kaydeder, psikolojik danışmana bildirir.

· Akran istismarı programı gereğince belirlenen çalışmaları yerine getirir.

· Okul psikolojik danışmanı – veli işbirliğini sağlar.

Psikolojik Danışman

●Psikolojik danışman, dolayısıyla okulun rehberlik servisi, akran istismarı önleme protokolünün geliştirilmesinin her aşamasında koordinatörlük görevini üstlenir.

· Öğretmenin veli toplantılarında akran istismarıyla ilgi kuramsal bilgileri aktarmasına yardımcı olur.

· Olayın akran istismarı olup olmadığını, disiplin ya da diğer yöntemleri gerektirecek durumlarda uzman görüşünü bildirir.

· Akran istismarı olaylarının kaydını tutar.

· Okuldaki akran istismarı gelişimini izler ve değerlendirme çalışmaları yaparak okul yönetimine görüş bildirir.

· Okuldaki önlemleri ve psikolojik danışmanın görev sınırlarını aşan durumlarda, üst kurumlara ya da çocuk ve ergen psikiyatrisine sevki uygun görülen olayları ekip çalışması içinde karar verme sürecini geliştirir ve yönlendirir.

· Rehberlik çalışmaları içinde yer alacak istismar programıyla ilgili çalışmalarda sınıf rehber öğretmenlerine gerekli bilgi ve materyal sunar.

· Akran istismarına uğrayan ve istismar edici davranışlar gösteren öğrencilerle bireysel ve grup çalışmaları yapar.

· Empati, dürtü kontrolü, öfkeyle baş etme yöntemleri konularında çalışılmalar yürütür.

Personel

●Akran istismarı olaylarını bildirir ve müdahaleyle ilgili bazı önlemleri alır.

Aile

●Okulun akran istismarı önleme programına tam katılım sağlar (protokolün kabul edilmesi ve imzalanması).

· Akran istismarının tanımı, belirtileri, sonuçları (kısa-uzun vadeli) konusunda bilgilenir.

· Çocuğuyla bunu nasıl konuşacağını ve ne tür sorular soracağını öğrenir.

· Hangi belirtilerin istismar belirtileri olduğunu fark etmeyi öğrenir.

· Bir akran istismarı olayını öğrendikten sonra, nasıl davranacağını ve tepkilerini nasıl kontrol etmesi gerektiğini öğrenir.

· Kimlere başvuracağını öğrenir, bu konudaki çalışmaları takip eder.

· Neler yapması gerektiğini ve sınırlılıklarını bilir.

Tüm okul personelinin, öğrencilerin ve velilerin, önemli olayları nasıl haber vereceklerinin ve nasıl harekete geçeceklerinin bilincinde olmaları önemlidir. Ciddi olaylar karşısında harekete geçmeden önce ailelerin buna erken dahil olması zorunludur. Akran istismarına uğrayan öğrencinin ailesi polise haber vermek isteyebilir. Bu aileye göre doğrudur. Burada önemli olan olaylarla ilgili kayıtların doğru bir şekilde tutulması ve prosedürün izlenmesi, okulun korunması, gerek ailenin gerekse öğrencinin (eğer istiyorlarsa) olaya karşı yasal yollardan harekete geçmesinin yeni çatışmalar ve sorunlar yaratmadan sağlanmasıdır.

Akran İstismarı Önleme Protokolünde Yer Alacak Müdahale Esasları

●Müdahale etme süresi ne erken ne de geç olmamalı. Zamanın iyi belirlenmesi çok önemli.

· Ciddi konularda aileye zamanında bilgi verilmesi.

· Akran istismarının artarak sürmesine yol açmamak için, ailenin müdahale sınırlarının iyi belirlenmiş olması gerekir.

· Okulun akran istismarı önleme protokolü çerçevesinde kimin ne yapacağı ile ilgili görev ve sorumlulukların iyi belirlenmesi, bu basamaklardan biri işlemediği takdirde diğer basamağın devreye sokulması.

· Yaşanan olayı çözümlerken başka kötü sorunlar doğurmamasına dikkat edilmesi.

· Her akran istismarı olayının kendi içinde özel olduğu ve öznel bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğinin unutulmaması.

· İzlenecek müdahale yollarının olaya uygunluğuna dikkat edilmesi gerekmektedir.

Öğrencilerle yapılan çalışmalarda akran istismarının tüm biçimlerinin kabul edilemez ve tolare edilemez olduğu özellikle belirtilmelidir. Bu durumdan hem aileler, hem okul zarar göreceği için iki grup da erkenden önlem alınmasını beklemektedirler. Yasal davalardan okulu korumak ve durumun belirlenmesi için olay kayıtlarının ve tutanakların düzgün bir şekilde tutulması uygun olacaktır.

Akran istismarı tekrarlayıcı ve çoğu zaman çözüme dirençli bir sorundur. Müdahale gerçekleştikten sonra tekrarlamasını önlemek için olayı takip etmek gereklidir. Olayı izleyen yaklaşık iki haftalık süreçte sürekli izlem ve en az yarım dönem boyunca olgunun takip edilmesi tekrarlama riskine karşı etkili bir önlemdir.

3. Aşama: İzlem

Akran istismarını önlemeye yönelik bir protokolün sürekliliği düşünülüyorsa, bu protokolün işlerliğinin ve süreçlerinin kontrol altında tutulması kaçınılmazdır. Buna bağlı olarak, akran istismarı olaylarının kayıtlarının tutulması, korunması, bu kayıtlara ulaşma yetkisi olan kişilerin belirlenmesi gibi hususlar oldukça önem kazanır. Uygulanan akran istismarını önleme protokolü belli bir süre sonra (her öğretim dönemi ya da yılı sonunda) yapılacak olan anket çalışmaları ve olay kayıtlarının değerlendirilmesiyle izlem sonuçları olarak raporlaştırılmalıdır. Bu rapor aşağıdaki sorulara yanıt verecek şekilde düzenlenmiş olmalıdır.

●Öğrenciler ne sıklıkta akran istismarına uğradı?

·  Akran istismarı hangi yollarla gerçekleşti?

·  Ne kadar sıklıkla bazı öğrenciler diğerlerini istismar etti?

·  Akran istismarına uğrayanlar ya da tanık olanlar kime/ kimlere söyledi ?

·  Söyledikleri kişiler tarafından hangi önlemler alındı, ne tür müdahaleler yapıldı?

·  Akran istismarı hangi yer ve durumlarda sürmeye devam etti?

4. Aşama – Gözden Geçirme

Periyodik izlem raporları ve geribildirim için kullanılan tüm kaynaklardan edinilen veriler, yöneticiler, öğretmenler, personel, öğrenciler ve veliler tarafından değerlendirilerek sonra protokolün gözden geçirilmesi ve güncellenmesi aşamasına geçilir. Akran istismarını önleme protokolünün zaman içinde güncellenmesi ve yeniden anlatılması ve tanıtımının yapılması gereklidir. Periyodik olarak gözden geçirilmeyen bir akran istismarını önleme protokolünün başarılı olması beklenemez. En azından bir öğretim yılı içerisinde en az bir defa bu değerlendirme ve güncelleme çalışmasının yapılması gerekmektedir. Bir yıllık bir farkındalığı arttırma, uygulama ve izleme süreci sonucunda okullarda belirgin bir şekilde aşağıdaki değişimler izlenmiş olmalıdır:

●   Personelin, akran istismarına karşı daha tetikte ve sorumlu bir yaklaşımı benimsemesi.

·       Daha az istismar eden olmasının bir sonucu olarak daha az olgu tutanağının bulunması.

·       Daha fazla öğrencinin başka bir öğrenciye akran istismarına katılmayacağını söylemesi.

·       Daha fazla öğrencinin eğer akran istismarına uğrarsa personelden birine söylemesi.

Genellikle tüm sonuç göstergeleri olumludur. İlkokullarda akran istismarı genellikle uygulamanın ilk yılı içinde azaltılır. Lise düzeyinde özellikle iki. ya da üç. yılda iyileşme daha uzun bir süreyi alır. Okul yönetimi aynı motivasyonla çalışmaya devam ederse uzun dönem içinde olumlu değişimler izlenecektir.

B. Okul Binasının / Okulun Dışında Akran İstismarı

Okullar, sınırlarının dışındaki akran istismarından direkt sorumlu değillerdir. Okul yönetiminin görevi sadece okuldaki akran istismarını önlemektir. Ancak iyi bir akran istismarının önleme protokolü okul sınırları dışındaki yerleri ve okul yolunu da kapsamalıdır. Diğer okulun öğrencileri ya da okulda olmayan bazı çocuk ve gençlerde zaman zaman akran istismar olaylarına karışmaktadırlar.

Okul politikası dahilinde öğrenciler, herhangi bir akran istismarı olayı karşısında sessiz kalmamaları için cesaretlendirilmelidir. Okul dışındaki bir alanda akran istismarına maruz kalan bir öğrenci böyle bir durumda ne yapması gerektiğini bilmelidir. Bunun yanı sıra okul da gerekli önlemleri almış olmalıdır 

●Okul çevresindeki sokaklarda gelişen akran istismarı olayları hakkında yerel güvenlik kuvvetleriyle görüşülmesi (eğer gerekliyse bir güvenlik görevlisinin sorun noktalarında hazır bulunması).

· Akran istismarı olayları yaşanan diğer yakın okulların müdürleriyle iletişime geçilmesi.

· Okula güvenli geliş-gidiş rotalarının haritasının çıkartılması ve bunlar hakkında öğrencilere bilgi verilmesi.

· Öğrencilerin okul binası dışındaki akran istismarı olaylarından nasıl sakınacakları ve bu tür bir durumla karşılaştıklarında nasıl davranmaları gerektiği hakkında bilgilendirilmeleri.

C. Akran İstismarı Önleme Protokolü Yazım Esasları

Protokol herkesin anlayabileceği bir dilde yazılmalı, kısa ve net olmalıdır.

İçeriğinde ; 

●genel bir tanıtım ve protokol bildirisi,

· amaçlar ve gerekçeler,

· akran istismarının tanımı,

· görev tanımları,

· izlem, kayıt ve geribildirim yöntemleri,

· önleme ve müdahale strateji bölümleri mutlaka bulunmalıdır.

(Bkz. Ek-6 Akran İstismarı Önleme Protokolü Örneği)

Genel Bir Tanıtım ve Protokol Bildirisi

Bu bölümde okulun niyeti ve genel yaklaşım biçimi ifade edilmelidir. Örn. “koruyucu, güvenli ve sağlıklı bir çevre oluşturmak”. Bu bölümde aynı zamanda protokolün hangi gerekçeyle yazılmış olduğuna dair (varsa) yerel ya da ulusal bakış açısı vurgulanarak akran istismarının hiçbir koşulda tolere edilmeyeceği ifade edilebilir.

Amaçlar ve Gerekçeler

Bu bölümde hazırlanan protokolün amacı ve bu amacı nasıl başarıya ulaştıracağı belirtilir.

Örnek Amaç:

Bu protokolün amacı akran istismarı olarak değerlendirilebilecek ve tanımlanacak her türlü davranışı saptamak ve önlemek, ayrıca akran istismarının kabul edilemez olduğunu savunan anlayışın geliştirilmesini için gereken bilgilendirme çalışmalarını yapmak, dolayısıyla her öğrenci için sağlıklı ve güvenli bir okul ortamı yaratmak olacaktır.

Bunu sağlamak için:

· Akran istismarının tanımını yapmak, ve okul topluluğunun tüm üyelerine bu olumsuz davranışın nedenleri ve sonuçlarına dair bir anlayış kazandırarak, bu konuya yönelik farkındalığı arttırmak.

· Akran istismarını önlemeye yönelik olumlu adımların atılmasını sağlamak ve buna müfredatın içinde yer vermek.

· Her türlü akran istismarı olayı karşısında tutarlı tepkiler geliştirmek.

· Akran istismarı olaylarıyla karşı karşıya kalabilecek okul topluluğunun tüm üyeleri için destek sağlamak.

· Ev, okul ve toplum ilişkilerini destekleyici bir tutum geliştirmek.

Akran İstismarının Bir Tanımı

“Akran istismarı” tanımlanması zor bir kavramdır. Akran istismarı önleme protokolünü hazırlayan ekip, akran istismarının okul topluluğu içinde ortak bir anlayış geliştirecek şekilde nasıl tanımlanacağı konusunu sıklıkla öğrencilere, personele, öğretmenlere, ailelere ve bazen de daha geniş kitlelerle danışırlar.

Bununla beraber alternatif olarak (varsa) yerel ya da ulusal eğitim politikasının içinde yer alan akran istismarı tanımını da kullanmaları mümkündür. Yanlış anlaşılmalardan uzak durmak için kabul edilemeyecek davranışların oldukça spesifik bir şekilde belirlenmesi faydalı olacaktır. Örneğin bir akran istismarı önleme protokolü sadece fiziksel akran istismarını kapsıyorsa, öğrenciler bir öğrenciyi dışlamanın ya da ona “ad takma”nın pek de kötü bir şey olmadığını düşünebilirler.

Görev Tanımları

Bu bölümde okul yönetiminin ve öğretmenlerin öğrencilere karşı sorumluluklarının altı çizilebilir. Bununla beraber okul içinde her bireyin kendi davranışları ve diğer arkadaşlarının davranışlarını izleme konusunda bazı sorumluluklarının olduğu belirtilmelidir.

Okul içinde yöneticiler, öğretmenler, personel, öğrenciler ve veliler için protokolün geliştirilmesi ve uygulaması aşamasındaki görev ve sorumlulukları da bu bölümde listelenir. Örneğin, bildirilen akran istismarı olaylarını kim kaydedecek ya da hazırlanan protokolün yürütülmesi kimin sorumluluğunda olacak vs.

İzleme ve Kayıt ve Geribildirim Yöntemleri

Bu bölümde akran istismarı olay kayıtlarının nasıl tutulacağı ve bildirilen olaylara nasıl cevap verileceği açık bir şekilde ifade edilmelidir. Bu tüm öğrencilerin, öğretmenlerin ve ailelerin anlayabileceği bir dille yazılmalıdır.

 ●Rapor etme süreci; okulunuzda bu tür olayları rapor edecek olan belirli bir personel var mı?

· Olay kayıtları; olaylar nasıl, kim tarafından, nerede? kayıt edilecek?

· Olaylara verilen geri-bildirimler; belli bir olay karşısında verilebilecek en uygun tepki nedir? Bu bölümde belirli akran istismarı davranışları karşısında ne tür yaptırımların uygulanacağı konusuna yer verilebilir. Hangi aşamada öğrencinin ailesiyle bağlantı kurmak gerekmektedir? vb.

· Akran istismarı davranışı gösteren çocuk ve ergenlerin bu davranışlarını değiştirmeleri konusunda yardımcı olmakla sorumlu olanlara ne tür bir yardım ve destek sağlanacak ?

Önleme ve Müdahale Stratejileri

Akran istismarını önleme protokolü izleme, kayıt ve olay takibine dair ilkeleri içerdiği gibi, aynı zamanda, bu olayların önlenmesi ve azaltılması konularında da etkin stratejileri bünyesinde barındırmalıdır. Bu bölümde okullar akran istismarının azaltılması ve önlenmesi konusunda farklı yöntem ve stratejilerin altını çizebilirler.

●Farkındalık geliştirme grupları.

· Akran istismarı konusunda farkındalık kazanma konulu özel gün ve haftalar haftalar düzenleme.

· Okula özel davranış tanımları geliştirme.

· Sınıf içi küme çalışmaları içinde konunun tartışılması.

· “Yardım Edin” kutuları (öğrencilerin sorunlarını güven içinde yazıp bırakabilecekleri kutular).

· ADS (Akran Destek Sistemi)

· Akran istismarı konulu dramalar ve oyunlaştırma aktiviteleri yapma.

Bunların dışında okullar akran istismarı önleme protokollerini izlemek ve geliştirmek, etkiliğinden emin olmak amacıyla bazı spesifik prosedürleri de protokole dahil edebilmektedirler. Grup odaklı çalışmalar ve anketler, olay kayıt formları vs. bunlar arasında sayılabilir. Eğer protokol periyodik olarak gözden geçiriliyor, güncelleştiriliyor ve yeniden yayınlanıyorsa etkinliği artacak ayrıca okula başlayan yeni öğrenciler tarafından da tanınarak kabul görecektir.

 Bir akran istismarı önleme protokolü geliştiriyorsanız bunu tüm okulla ilişkilendirmeniz önemlidir. Bu protokol akran istismarı konusunda kilit noktada bulunan herkes tarafından anlaşılmış ve kabul edilmiş olmalıdır.

 Genel bir prensip olarak akran istismarı önleme protokolü okulların genel disiplin politikasıyla örtüşmelidir. Unutulmamalıdır ki, okulun akran istismarını önleme protokolü oluşturma sürecinden öncede bu tür olaylara müdahale konusunda belli bir geçmişi ve yaklaşım biçimi vardır. Yeni bir protokol tasarlanırken, halihazırdaki uygulamalar tamamen göz ardı edilmemelidir. Akran istismarı için yaptırımların neler olduğu ve hangi durumlarda uygulanacağı açık olmalı; ciddi ve dirençli akran istismarları olgularında okuldan uzaklaştırma gibi ciddi yaptırımlar içermelidir.